De kleine vesting

Oktober 2009 wordt een vakantie waarin we veel kilometers af gaan leggen. Deze keer gaat alleen Lars nog mee op vakantie. We gaan eerst naar Terezín waar we een nacht in hotel Helena verblijven. Hier willen we de strafgevangenis van de gestapo bezoeken. We komen eerst bij een enorme begraafplaats waar na de oorlog de resten van zo'n 10.000 slachtoffers van de kleine vesting, het joodse getto en het concentratiekamp Litomerice werden begraven.

De kleine vesting te Terezín is een overstapstation naar de concentratiekampen in de 2de wereldoorlog. Deze vesting werd oorspronkelijk gebouwd als onderdeel van het grotere verdedigingscomplex (tegenwoordig het dorp Terezín) en deed vrijwel vanaf het begin van het bestaan dienst als strafgevangenis van de gestapo voor soldaten en politieke gevangenen. Joden kwamen hier alleen terecht als gevolg van verzet tegen het nazi-regime en vooral hun lot was gruwelijk. Zo werden bijv. in een paardenstal met ruimte voor 2 paarden 60 mensen gestraft. Zij moesten 2 weken naakt in deze cel zo dicht op elkaar staan dat zij zich nauwelijks konden bewegen. Er was slechts één kleine ventilatie-opening in de muur. De meeste mensen stikten en degenen die het overleefden werden alsnog geëxecuteerd.

Op een poort staat het opschrift "Arbeit macht frei" wat typerend was voor nazi-concentratiekampen, maar niet gebruikelijk in strafgevangenissen van de gestapo. Block A betaat uit 17 groepscellen en 20 cellen voor eenzame opsluiting. Hier verbleven 1500 mensen. In een groepscel werden 100 mensen samengeperst en zij deelden 1 wastafel en 1 wc. In de kleine isoleercellen moesten meerdere mensen tegelijk zonder bed, wastafel of wc verblijven. Op de ziekenzaal stonden 4 bedden waar 6 mensen tegelijk op lagen en ook de vloer was bedekt met zieken. Medische zorg kregen zij niet.

Er was een prachtige modelscheerkamer om de buitenwereld te laten zien hoe goed men zich om de hygiëne van de gevangenen bekommerde. Misleiding, er liep geen waterleiding naar de kranen.

Van een gids krijgen we tijdens een indrukwekkende rondleiding veel van dit soort verhalen te horen. Een beetje stil en diep onder de indruk komen wij weer naar buiten.